Wyzwolenie obozów koncentracyjnych w Gusen i Mauthausen

Rankiem 5 maja 1945 roku, z wyzwolonej przez 11. Dywizję Pancerną 3. Armii Stanów Zjednoczonych austriackiej miejscowości Katsdorf , wyruszył patrol 23 żołnierzy z 41. Batalionu Rozpoznawczego Kawalerii Zmechanizowanej, który był dowodzony przez sierżanta sztabowego Alberta J. Kosieka. Głównym celem tej misji było sprawdzenie stanu przepraw przez rzekę Gusen, niedaleko miejscowości St. Georgen.

Oddział poruszał się dosyć ostrożnie, ponieważ było sporo przeszkód do pokonania. Już na samym początku spotkali grupę niemieckich żołnierzy, którzy mieli przy sobie sporo broni. Okazało się, że to dezerterzy. Niemcy na widok amerykanów bez kłopotu poddali się, gdzie następnie zostali odprowadzeni do pobliskiego obozu jenieckiego. Dowództwo na bieżąco było informowane o postępach 41. Batalionu. W razie kłopotów amerykanie mieli wsparcie artylerii, która stacjonował niedaleko Katsdorf. Dane wywiadu wojskowego wskazywały, że może to być teren trudny do opanowania.

Pluton sierżanta Kosieka został zatrzymany przez kolejną przeszkodę, były to powalone drzewa na drodze. Żołnierze zabezpieczyli teren, następnie usunęli przeszkodę. Kiedy byli gotowi do dalszej drogi, zbliżył się do nich niewielki biały samochód, z wywieszoną biała flagą na znak poddania się. W samochodzie był Austriak Louis Häfliger, który przedstawił się jako delegat szwajcarskiego Czerwonego Krzyża oraz kilka innych osób.

***

Kilka dni wstecz, tj. 28 kwietnia 1945 roku, Häfliger zorganizował transport żywności dla więźniów pobliskich obozów koncentracyjnych Mauthausen i Gusen. Komendant SS Standartenführer Franz Xaver Ziereis nie pozwolił na przekroczenie bram obozów.

Louis Häfliger był dosyć uparty, pomimo przeciwności losu dążył do tego, żeby dostarczyć żywność do miejsca przeznaczenia. Szukał on kontaktu z wysoko postawionymi oficerami SS, między innymi z SS-Obergruppenführerem Ernstem Kaltenbrunnerem szefem Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA).

30 kwietnia udało się jemu powrócić do głównego obozu w Mauthausen, Ziereis skontaktował go z Kaltenbrunnerem. Häfligerowi zaoferowano zakwaterowanie razem z Guido Reimerem oficerem SS pełniącym służbę w Mauthausen, który zajmował się walką z więźniarskim ruchem oporu (Spionage- und Sabotage-Abwehr). Co ciekawe oboje byli urzędnikami bankowymi, to też pomogło Häfligerowi zdobyć dobre relacje z Reimerem. 2 maja Reimer zdradził Häfligerowi plan eksterminacji więźniów oraz mieszkańców okolicznych miejscowości w podziemnych instalacjach niedaleko Gusen. Ładunki wybuchowe były już gotowe. Jak wynikało z relacji Reimera plan likwidacji świadków został stworzony przez Heinricha Himmlera i Oswalda Pohla.

Häfliger zdecydował, że trzeba podjąć kroki w celu zapobieżenia potwornej tragedii. Doszedł do wniosku, że trzeba w jakiś sposób skontaktować się ze zbliżającą się od północy kraju armią amerykańską. Stwierdził, że przedstawi się jako delegat Czerwonego Krzyża ponieważ to pomoże w jakiś sposób uwiarygodnić jego osobę.
4 maja dzięki pomocy Reimera, pomalował na biały kolor samochód należący do SS, tak żeby wyglądał jak samochód Czerwonego Krzyża. Udało się jemu również zdobyć flagę Czerwonego Krzyża.

Wczesnym rankiem 5 maja 1945 roku Häfliger, Reimer oraz zastępca burmistrza St.Georgen Aschenbrenner napotkali oddział sierżanta Kosieka, który torował sobie drogę wśród powalonych drzew.

***

Początkowo amerykanie myśleli, że to jakaś pułapka ponieważ jeden z pasażerów zatrzymanego samochodu miał mundur SS. Wśród ludzi Kosieka był żołnierz – Rosenthal z Chicago, który znał i rozumiał niemiecki, co pomogło uniknąć ewentualnego nieporozumienia. Häfligerowi udało się przekonać Kosieka, że jest on przedstawicielem Czerwonego Krzyża. Powiedział sierżantowi, że za mostem jest olbrzymi obóz koncentracyjny i trzeba uwolnić więźniów. Häfliger prosił sierżanta Kosieka i jego ludzi o powstrzymanie esesmanów od zamordowania więźniów pobliskiego obozu koncentracyjnego. Naziści planowali pozbyć się więźniów. Mieli zamiar wpędzić ich do wydrążonych tuneli, by następnie wysadzić je w powietrze.
Kosiek poinformował dowództwo o obozie i rzekomej liczbie 1600 więźniów oraz 400 strażnikach SS, którzy mieli się poddać bez walki. Następnie uzyskał od swoich zwierzchników zgodę, żeby wyruszyć w kierunku obozu.
Sierżant Kosiek kazał Rosenthalowi przetłumaczyć następujące słowa: „Reprezentuję Generała Pattona, nasz oddział przejmie kontrolę nad obozem.”
Później okazało się, że jest ich kilka – Gusen I, Gusen II oraz Mauthausen. Faktycznie w tych obozach było około 40.000 więźniów. Niewielka grupa żołnierzy dokonała czegoś wręcz niemożliwego, bez angażowania w walkę i użycia broni wyzwoliła obozy z tysiącami więźniów.

Widok na Gusen po wyzwoleniu (źródło: http://holocaustmusic.ort.org/places/camps/central-europe/gusen/)

***

Podczas wyzwalania jednego z obozów sierżant Kosiek przemawiał do wyzwolonych więźniów w języku polskim. To pozwoliło ich uspokoić i dać nadzieję, że to już koniec bolesnych cierpień. Kiedy zebrany tłum usłyszał osobę mówiącą po polsku, to po każdym wypowiedzianym zdaniu Kosiek otrzymał brawa i słychać było radosne okrzyki. Dla wielu więźniów pochodzących z Polski było to pewnie niesamowite wydarzenie. Rosenthal, który był Żydem, podobnie jak sierżant Kosiek starał się zapanować nad tłumem, mówiąc do zebranych w języku hebrajskim oraz niemieckim. Jeszcze inny żołnierz mówił po hiszpańsku, żeby przekazać jak największej liczbie więźniów informacje o oswobodzeniu ich przez wojska alianckie. W jednym z obozów, dokładnie w Gusen, doszło niestety do samosądów w wyniku których zginęło około 500 osób, wśród ofiar byli współwięźniowie, strażnicy oraz obozowi kapo...

Poniżej link do strony ze zdjęciami z wyzwolonych obozów w Gusen oraz Mauthausen:
http://furtherglory.wordpress.com/2010/05/07/the-liberation-of-mauthausen-may-5-1945/#more-3173

***

Ciąg dalszy w niedalekiej przyszłości nastąpi, chcę rozwinąć zarówno wątki na swój sposób tragiczne, ale będą też historie szpiegowskie oraz postaram się przedstawić kilka ciekawych postaci.

Wcześniej opisałem projekt BERGKRISTALL-ESCHE (ściśle związany z obozami w Gusen i Mauthausen) określony był przez nazistowskie władze jako ściśle tajny. Cywile niemieccy zatrudnieni w BERGKRISTALL nie mieli prawa mówić komukolwiek w jakim miejscu pracują.

Z końcem wojny naziści zaplanowali i przygotowali wysadzenie w powietrze całej instalacji wraz z więźniami obozów koncentracyjnych, społecznością lokalną i innymi naocznymi świadkami wydarzeń, które odbywały się w tym miejscu, celem zapobiegnięcia zdobycia przez aliantów informacji technicznych oraz zabicie potencjalnych oskarżycieli w procesach przeciwko nazistom.

Na szczęście plany nazistów nie doszły do skutku i uratowano w ten sposób także strategiczne instalacje, które zostały zbadane i częściowo rozbrojone przez amerykańską armię.

W sierpniu 1945 roku BERGKRISTALL przekazano Sowietom, którzy rozbroili całość i w końcu w listopadzie 1947 roku wysadzili w powietrze część podziemnego systemu tuneli.

Po tych wydarzeniach BERGKRISTALL i cały kompleks obozowy w Gusen został całkowicie zapomniany i nigdy nie pojawił się w badaniach i rozprawach naukowych.



Na zakończenie nieco refleksyjnie Klaus Schulze oraz Lisa Gerrard z albumu Dziękuję Bardzo.