czwartek, 11 września 2014

Barwna Polska... herb województwa kujawsko-pomorskiego


Tak jak wcześniej zapowiadałem wracamy do województwa kujawsko-pomorskiego. Do nazwy, tak jak w przypadku województwa lubuskiego i łódzkiego, już nie ma co się przyczepiać, ale warto wiedzieć jak powstał herb województwa, który jest połączeniem elementów herbu Prus Królewskich (Pomorza Gdańskiego, srebrna tarcza) z godłem kujawskim czyli połulew i połuorzeł.

Co warto wiedzieć i z czego każdy mieszkaniec województwa powinien być dumnym? A i świadomym swych korzeni... Herb Kujaw to jeden z najstarszych herbów ziemskich w Polsce. Znakiem Kujaw stał się znany od drugiej połowy XIII wieku herb książąt piastowskich linii kujawskiej, przedstawiający połulwa i połuorła, których głowy łączy korona. Dla podkreślenia swego pochodzenia z linii książąt kujawskich herbu tego używali na pieczęciach królewskich Władysław I Łokietek i Kazimierz III Wielki, który nadał herbowi książęcemu rangę herbu Kujaw.

Od czasów panowania Władysława II Jagiełly herby ziemskie były umieszczane na pieczęciach królewskich. Pieczęcie kancelaryjne trzech pierwszych królów Polski z dynastii Jagiellonów miały tarczę czwórdzielną w krzyż z herbami Polski, Litwy, Wielkopolski i Kujaw. Tak więc dla mnie rodzonego Kujawiaka jest to powód do dumy. Warto jednak poznać regiony i ich herby wchodzące "skład" dzisiejszego województwa...

^^^

Herb ziemi dobrzyńskiej wprowadzony został w połowie XIV wieku pod rządami Kazimierza III Wielkiego. Godłem jest głowa ludzka z bujnymi włosami i zarostem, w koronie i z rogami, które są widoczne między kwiatonami. Pod brodą widać ozdobną lamówkę szaty, która z w kolejnych wersjach przybrała kształt odwróconej korony. Symbolika herbu ma wiele znaczeń. Niektórzy badacze uważają, że jest to portret Kazimierza III Wielkiego. Pojawią się interpretacje, że jest to głowa babilońskiego króla Nabuchodonozora z biblijnym przesłaniem, że król przez przemianę w wołu może być ukarany za pychę. Jestem za ta pierwszą interpretacją, wydaje się racjonalną, choć widoczne rogi mogą nieco niepokoić pewne grupy społeczne... ale o rogach będzie jeszcze coś przy temacie herbu wielkopolski.

^^^

Herb ziemi chełmińskiej, części Pomorza Gdańskiego, jest relatywnie młody. Na mocy aktu inkorporacyjnego Prus do Królestwa Polskiego z 1454 roku zachodnia część Zakonu Krzyżackiego została poddana bezpośrednio władzy króla Polski. Nowa prowincja polska, która objęła Pomorze Gdańskie oraz ziemię chełmińską otrzymała za herb w polu srebrnym czarnego orła, który nosi na szyi złotą koronę i posiada rękę zbrojną wyrastającą z prawego skrzydła. Orła przejęto z herbu krzyżackiego. Korona i ręka zbrojna pochodzą z herbu Polski i Litwy i symbolizują zwierzchnictwo Rzeczypospolitej nad prowincją. Sądzę, że herb oznaczał też to, że ziemi tej łatwo nikt nie odda, jakby ktoś miał na nią ochotę...

^^^

Herb Wielkopolski jako regionu wprowadzony został w połowie XIV wieku pod rządami Kazimierza III Wielkiego. Godłem herbowym Wielkopolski jest ukoronowana czarna głowa bawołu ze złotym kolcem w nozdrzach, opisywana też jako głowa żubra umieszczona w polu szachowanym srebrno - czerwonym. W przekazach z XIV i XV wieku bawół ma złotą koronę na głowie. Co ciekawe na nagrobku króla Władysława II Jagiełły i w Armorialu Gymnich przedstawiono ten herb bez korony. Współcześnie bawół jest godłem ziemi kaliskiej a symbolem Wielkopolski jest orzeł. Pieczęcie konne Władysława Odonica z drugiego i trzeciego dziesięciolecia XIII wieku. Był to herb wielkopolskiej linii Piastów niż regionu. Godła tego używano do 1243 roku, a obecnie od 2000 roku.

Drążąc temat rogów to rogate głowy zwierząt czczono w czasach prehistorycznych, np. w mieście Çatal Höyük w Anatolii w centralnej Turcji w każdym domu znajdowała się wyrzeźbiona lub namalowana rogata głowa byka. Analogicznie do aureoli wokół głów świętych rogi stanowią zwięczenie głowy nadając postaci dostojniejszy wygląd. Obecnie skojarzenie z rogami idzie w inną stronę, gdyż chrześcijaństwo utożsamiało rogi z diabłem i błazeństwem. Choć spoglądając na postać wikinga w hełmie z rogami to traktujemy go jako osobę władczą i silną niż czczącą diabła. Puentując rogi zazwyczaj w herbach są (powinny być) ozdobą i dodają w pewnym siły (tudzież mocy) przedstawianej postaci.
                                            ^^^

Jeśli profesjonalni regionaliści uznają ten tekst za nieprofesjonalną nadinterpretację, jak i formę siania ziarn zwątpienia, to zadam pytanie, czy pominięcie herbów Ziemi Dobrzyńskiej i Pomorza Gdańskiego w herbie współczesnego województwa kujawsko-pomorskiego jest zasadne? Nie wspominając jeszcze o tradycjach wielkopolskich, które z premedytacją pominięto... Heraldykiem nie jestem ale hipotetyczny herb województwa mógłby się ciekawie prezentować, jeśliby z każdego przedstawionego powyżej regionu wykorzystać choć cząstkę...

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz