***
Carter był jednym z tych, któremu udało się przetrwać w nieludzkich warunkach, jakie panowały w Gusen, aż do chwili wyzwolenia tego obozu przez 3. Armię generał Pattona. Po zakończeniu wojny dzięki korespondencji nawiązanej przez niego z oficerem armii amerykańskiej - majorem Haroldem W. Sullivanem, można było się dowiedzieć, iż był on w posiadaniu informacji, które byłe istotne w dochodzeniu prowadzonym przez trybunał wojskowy w Mauthausen oraz Gusen. Następnie Carter wraz z innymi więźniami asystował podczas śledztwa podpułkownikowi Givensowi z 3. Armii Pattona. Korespondencja ta trafiła również do filii trybunału wojskowego armii Stanów Zjednoczonych w Wiesbaden. Jedno jest pewne była ona źródłem niezwykle ważnych informacji.
***
Jak Carter znalazł się w obozie koncentracyjnym? 7 stycznia 1944 roku dla Johna Cartera był dniem, który na pewno zapamiętał do końca życia. Tego dnia miał nadzorować plan ucieczki siedmiu amerykańskich lotników, którzy następnie mieli przedostać się do Hiszpanii. Trasy ucieczek były często zmieniane, z uwagi na fakt, iż często zdarzało się, że ktoś zdradzał, a także dla zmylenia Niemców. Tego feralnego dnai Carter został schwytany przez hitlerowców w francuskiej miejscowości Pamiers, niedaleko hiszpańskiej granicy. Aresztowanyo go pod zarzutem organizowania pomocy lotnikom wojsk alianckich, ukrywającym się na terenie Francji.
***
28 sierpnia 1945 roku major Harold W. Sullivan, wysłał list do Johna Cartera byłego więźnia obozu koncentracyjnego w Gusen. Sullivan poprosił Cartera o napisanie wszystkiego co zapamiętał o obozie.
***
W korespondencji, kierowanej również do trybunału wojskowego w Wiesbaden, Carter krótko przedstawił postać doktora Antoniego Gościńskiego, jako osoby posiadającej obszerną wiedzę i stosowanych tam nazistowskich praktykach, które odbywały się w obozie w Gusen i Mauthausen. Carter zaznaczył, iż doktor Gościński pomimo dobrej znajomości języka angielskiego wymagał wsparcia i pomocy. Dzięki temu Carterowi udało się ponownie zpotkać z doktorem i pomóc jemu podczas przesłuchań. Ta pomoc umożliwiła łatwiej doktorowi opisać wiele zdarzeń z obozowego życia, które były niezwykle ważne w trakcie śledztwa a następnie sądu nad obozowymi oprawcami.
***
Carter był świadkiem wielu okropieństw, jakie miały miejsce w Gusen, takich jak brutalne kary i nieludzkie traktowanie więźniów. Wiedział, że może nie przeżyć następnego dnia, jednak starał się zebrać jak najwięcej informacji o miejscu w którym się znalazł. Od listopada 1944 do maja 1945 dziennie umierało blisko 100 osób. W obozie zawsze było około 22.000 więźniów. Wysoka śmiertelność spowodowana była przede wszystkim długimi godzinami pracy w kamieniołomach. Pobliskie fabryki Messerschmitta – montującej samoloty oraz Steyra – specjalizującej się w produkcji broni, były również nastawione na nieludzki wyzysk. Brak odpowiedniej odzieży ochronnej i niedożywienie zbierały swoje żniwo.
***
John Carter był świadkiem wielu zbrodni. Opisał on eksterminację dwóch grup ludzi, każdej liczącej jakieś 200 – 300 ofiar, gdzie użyto trującego gazu. Były to osoby, które naziści uznali za nie nadające się do dalszego leczenia oraz efektywnej pracy. W obozie Gusen, oznaczonym rzymską cyfrą II, który utworzono w 1944 roku, usytuowanym był jakieś 400 metrów od obozu pierwszego (Gusen I), wielu więźniów ginęło w ten sam bezsensowny sposób. Ludzi mordowano używając niezwykle sadystycznych metod, uderzając ich ciała, przy użyciu ciężkiego sprzętu. Tych zbrodni. co może niektórych zdziwić, nie dokonywali esesmani, oprawcami byli więzienni kapo, kryminaliści - głównie niemieccy, na usługach SS. Krzyki, płacze i wrzaski można było usłyszeć w całym obozie, również i poza nim, o czym dowiedział się później Carter od mieszkańca pobliskiej farmy. Dowody tych zbrodni, a raczej systematycznej rzezi, posiadały osoby z obozowego szpitala, tak zwanego Revieru. Jako świadków tych zbrodni Carter wymienia wspomnianego Antoniego Gościńskiego, a także Feliksa Kamińskiego, studentów medycyny Eugeniusza Pientę, Adama Anisa (Carter nie pamiętał dobrze tego nazwiska, o czym wspomniał w swoim raporcie), Zbigniewa Wlazłowskiego, Leona Zyndę oraz swojego przyjaciela Józefa Wierzchowskiego. Ważnym świadkiem był również niejaki Emil Sommer – były kapo Revieru. Sommer był Niemcem, który krótko przed końcem wojny został rekrutowany do jednostki Volksturmu. Opuścił obóz w maju 1945 roku na kilka dni przed przybyciem wojsk amerykańskich do Linzu. W połowie kwietnia 1945 roku został wezwany przez władze obozowe by przygotować i nadzorować eliminację ostatniej grupy więźniów, stosując do tego trujący gaz. Jak wynika z informacji zdobytych przez Cartera z całą pewnością Sommer nie chciał tego zrobić. Wiadomym było, że odmowa rozkazu oznaczała śmierć i w tym przypadku znalazłaby się inna osoba, która wykonałaby to zadanie. Inny przyjaciel Cartera, obozowy sekretarz Rakowski, Niemiec, był również wymieniany jako ważny świadek zbrodni i nieocenione źródło informacji.
***
Ważne materiały dowodowe Carter uzyskał też od więźnia Józefa Wierzchowskiego, kierownika obozu Guembika, sekretarza obozowego Schmeslenskiego oraz S. Comforta i Leona Friedlandera. Wszyscy wymienieni oraz Antoni Gościński asystowali podczas organizacji obozu po jego wyzwoleniu. Tak zwana stabilizacja trwała jakieś trzy tygodnie. Wspomniany Józef Wierzchowski był świadkiem wielu okrucieństw, między innymi opisał on przypadek człowieka, którego powieszono na szubienicy, następnie zabrano go do krematorium, po drodze okazało się, że więzień nadal żyje. Zabrano go na plac apelowy i ponownie powieszono. Kierownik obozu Franz Xaver Ziereis, esesman (o którym pisałem jakiś miesiąc temu), osobiście udał się do krematorium z ciałem nieszczęśnika. Po drodze śmiał się z zaistniałej sytuacji.
***
Carter był świadkiem zbrodni dokonanej na amerykańskich lotnikach, przez Ziereisa i kilku innych esesmanów. 25 Lipca 1944 roku około godziny 10.30 zaobserwowano 5 alianckich samolotów. Prawdopodobnie zestrzelono wszystkie maszyny. Oprócz załogi jednego z samolotów, wszyscy zginęli zanim dotknęli ziemi. Carterowi udało się ustalić, iż nie były to wojska powietrzno-desantowe, lecz zwiad. Z grupy zwiadowczej przeżył tylko jeden żołnierz. Ocalały z katastrofy został przetransportowany do obozowego szpitala. W tym czasie doktor Gościński i jego asystent Pienta starali się uratować, ciężko rannego, amerykańskiego lotnika. W czasie operacji, jaką przeprowadzał Gościński, Carter, chcąc dostać się Amerykanina, zaczął symulować atak wyrostka. Dzięki temu dostał się do Revieru. Chciał porozmawiać z lotnikiem, niestety następnego ranka Amerykanin zmarł. Carterowi udało się zdobyć nieśmiertelnik i zidentyfikować lotnika, był to Lynwood G. Harrell, numer identyfikacyjny: 13032979 T.42-43 A B. Po wyzwoleniu obozu Carter przekazał aliantom także listę 42 holenderskich lotników, którzy służyli w brytyjskim RAF-ie, schwytanych przez nazistów i rozstrzelanych w Mauthausen. Prawdopodobnie Holendrzy byli rozstrzelani we wrześniu 1944 roku. Dokładniejsze informacje posiadał obozowy tłumacz Odrobny. Po wyzwoleniu Carter razem z doktorem Gościńskim prosili go o pomoc w organizacji obozu. Bojąc się, że mogą utracić kontrolę nad byłymi więźniami, Carter razem z Antonim Gościńskim udali się do Linzu celem otrzymania ewentualnego wsparcia, bezpośrednio od wojsk sprzymierzonych. Niestety, z uwagi na przedłużający się pobyt w Linzu i trudności w dotarciu z powrotem do Gusen, rozprzestrzeniła się plotka, że oboje nie wracają, w panice uciekło wtedy około 12.000 osób. Plotka oczywiście nie była prawdą lecz dobrze sfabrykowanym kłamstwem. Komuś zależało na prowadzeniu ludzi w błąd. Prawdopodobnie któryś z obozowych kapo rozpowszechnił tą informację celem uniknięcia odpowiedzialności za dokonane zbrodnie. Niestety zdezorientowany Odrobny uciekł, był on świadkiem wielu zbrodni.
Krótko później Carter odkrył, iż w obozie panował strach, spowodowany kłopotami pomiędzy Polakami i ludźmi innej narodowości. Carter nie zdradził w swoim liście jakiej nacji byli ci inni, ale z kontekstu można wywnioskować, że byli to Rosjanie. Polacy dosyć często popadali z nimi w różnego rodzaju konflikty. W dalszej części listu Carter opisuje, że amerykańscy dowódcy uporali się z tymi problemami, dogadując się z przedstawicielami jednego z tych krajów – Polakami.
***
Przeglądając archiwalne materiały armii amerykańskiej, dotarłem do instrukcji wywiadu, których celem było „uwrażliwienie” zachodnich aliantów na Rosjan – czytaj Sowietów (wtedy). W jednym z dokumentów wyraźnie było zaznaczone, by oddzielić pewne narodowości od siebie, ponieważ mogą powstać konflikty o podłożu etnicznym i ideologicznym. Jedno jest pewne, o tym wszyscy wiedzieli, Polacy nie darzyli sympatią Sowietów, ani przed wojną, ani w trakcie, nie mówiąc po jej zakończeniu.
***
Mam nadzieję, że ten tekst przybliży wam cząstkę tego jak okrutny był czas wojny. Z drugiej strony, pomimo wspomnianego okrucieństwa, chcę zaznaczyć, iż zawsze jest tląca się nadzieja, wola przetrwania, a także co najważniejsze jest przyjaźń, która pomaga przeżyć.
***
Kolejnym razem postaram się przybliżyć inne postaci z obozu koncentracyjnego w Gusen.
***
Jeden z moich zakręconych profesorów, który wykładał politykę społeczną na zielonogórskiej uczelni powiedział, że człowiek z założenia powinien być sceptyczny i zbuntowany wobec tego co głoszą politycy - traktujący nas jako maszynki do głosowania. Żeby potwierdzić owe słowa zapraszam do posłuchania utworu The Bogus Man wykonanego przez Brendana Perrego, z albumu Ark (2010)... a ci którzy nie znają angielskiego to powiem, że Bogus Man to taki fałszywy gościu - w tym przypadku możemy przyjąć, iż jest to polityk...
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz